Vai trò và Trách nhiệm của người xuất gia hiện nay

Hình ảnh những con người sống đời sống thanh bần, đạm bạc vật chất nhưng lại giàu có về giá trị tinh thần, giá trị tâm linh luôn mở rộng cánh cửa chùa, cánh cửa của từ bi và trí tuệ để đón những đứa con “cùng tử bỏ cha đi tha phương mà cầu ăn mặt…”

          Hiện nay, có một bộ phận người cho rằng hàng ngũ người xuất gia là những người ăn bám của xã hội, không tạo ra của cải vật chất gì, chỉ khiến cho nền kinh tế đất nước suy giảm thêm. Vậy, vai trò và trách nhiệm của người xuất gia trong thời hiện nay là gì?

          Trước tiên , chúng ta cần thấu rõ mục đích hàng xuất gia phất Tâm Bồ Đề khi bước vào cửa chùa. Vì nhìn rõ được lẽ vô thường, sự sanh, già, bệnh, chết đang âm thầm gây đau khổ cho con người maftuwf đó phát đại nguyện “thượng cầu Phật đạo, hạ hóa chúng sanh”. Trên thì nổ lực, tinh tấn cầu học giáo pháp được trao truyền từ các bậc minh sư, từ các vị đồng phạm hạnh hay từ bậc thiện tri thức,…. Dưới thì mở rộng lòng từ, không quảng chúng sanh mê mờ, nhiều đời tập khí mà hóa độ, tạo duyên lành để đến gần Phật Pháp, thân cận ngôi tam bảo mà kết duyên thiện lành.

         

       Chỉ có như vậy người xuất gia chúng ta mới có thể trọn vẹn quá trình tự giác, giác tha, giác hạnh viên mãn.

          Đến đây, làm tôi nhớ đến câu chuyện chàng Vô Não (Ahimkasa) nguyên là một thanh niên khôi ngô anh kiệt của vương quốc Kiều Tất La (Kosala). Chàng được sinh ra từ một vọng tộc Bà La Môn. Cha chàng làm quan quốc sư cho vua Ba Tư Nặc. Ðược gởi đến Hoa Thị Thành (Taxila) từ thuở bé, Ahimkasa chỉ thụ giáo với danh sư Mani, và trở thành một sinh viên lỗi lạc. Tài năng và đức hạnh của Ahimsaka chỉ chiếm được lòng tin yêu của sư phụ chàng nhưng lại chuốc lấy nhiều sự ganh tỵ ghét ghen của bạn đồng môn. Ðể lung lạc ông thầy, các bạn đồng môn của Ahimsaka phao tin rằng chàng có tình ý với cô vợ của Mani. Trước những tin đồn bất chánh ấy, danh sư Mani đều tỏ ra dửng dưng không chút xao xuyến, nhưng bà vợ trẻ của anh lại xúc động vì ngỡ rằng chàng trai trẻ thầm yêu mình thật. Thấy chàng khôi ngô tuấn tú, bà tìm cách lân la dọ ý, và chẳng bao lâu bà trở nên say mê Ahimsaka một cách điên cuồng.

          Một hôm thừa lúc vắng người, bà cho gọi Ahimsaka đến và ngỏ hết nỗi lòng. Bị chàng trai thẳng thắn cự tuyệt, bà Mani xấu hổ đến cùng cực và bèn rấp tâm mưu hại chàng cho bỏ ghét. Khi nghe chính miệng vợ mình thuật lại hành vi đê tiện của tên đệ tử thân tín. Mani phừng phừng nổi giận. Nhưng vốn là một tay đa mưu nham hiểm, ông không lộ vẻ bất bình ra mặt chỉ mời Vô Não đến, tỏ lời thân ái rồi bí mật bảo:

          - Này Vô Não! Con theo thầy học đạo đã khá lâu. Lòng cương trực và ý chí cầu tiến của con khiến thầy rất đẹp lòng. Vì vậy thầy nhất định chọn con làm người kế thừa tông môn ta.

          Trước thâm tình của sư phụ, Ahimkasa bồi hồi xúc động, chàng kính cẩn thốt lời tạ ân, thì Mani đã tiếp:

          - Môn phái của ta có một bí pháp vô cùng tuyệt diệu. Bí pháp này chỉ được truyền trao cho những căn cơ siêu việt. Trước khi thụ huấn bí pháp này con phải tuyệt đối thanh tịnh vô nhiễm. Những ác nghiệp quá khứ của con phải được rửa sạch bằng máu người thay vì máu cừu dê như bọn phàm phu tục tử. Vậy bây giờ ta trao cho con thanh gươm thừa kế này, con phải lập tức khởi hành đi đến rừng Jalam để khởi đầu cuộc sám hối, con chỉ trở về đây gặp ta khi đã giết xong một trăm người.

          Vô Não sững sờ, chàng không muốn tin rằng những lời vừa nghe lại được thốt ra từ miệng của con người khả kính thánh thiện mà chàng đã hết dạ kính yêu. Thấy chàng trai do dự, Mani liền đem hết tài hùng biện ra thuyết phục. Cuối cùng Vô Não đành phải vâng lời, gắng gượng ra đi mà lòng hoang mang khôn tả.

          Khi vừa hạ sát xong nạn nhân đầu tiên, Vô Não kinh hoàng đến điên dại. Từ đó gặp ai chàng cũng vung gươm chém liền, bất kể nam nữ, già trẻ thân sơ. Tiếng than khóc của các gia đình nạn nhân vang đến tai vua quan, nhưng tất cả đều bất lực, bó tay trước tài nghệ vô song của Chàng.

          Vô não chặt lấy ngón tay út của nạn nhân sưu tập thành một chuỗi dài treo lòng thòng trên cây, về sau sợ quạ diều tha mất bộ sưu tập độc đáo ấy, chàng lại đeo vào cổ giữ khư khư như một bảo vật. Dân chúng lại gọi tên chàng thành Angulimala, có nghĩa là “chuỗi ngón tay.”

          Câu chuyện về Angulimala đến tai Phật, nên một hôm trên đường du hóa, đấng đạo sư cố ý chọn con đường xuyên qua rừng Jalini, nơi tên hung thủ khát máu đang hùng cứ, bất chấp những lời can ngăn của cư dân vùng lân cận.

          Trong các kinh sách còn ghi lại rằng: Ðức đạo sư xuất hiện lúc chàng Angulimala vừa giết xong nạn nhân thứ 99. Thấy bóng ngài Angulimala vô cùng mừng rỡ, nghĩ rằng đây là một cơ hội tốt để chàng hoàn tất sứ mạng mà tôn sư chàng đã giao phó. Angulimala rảo bước đuổi theo Phật, chiếc gươm đẫm máu cầm sẵn nơi tay, đức đạo sư dùng thần thông khiến Angulimala không tài nào đuổi kịp ngài, dù y đã thi triển hết tài nghệ. Cuối cùng Angulimala đành dừng chân cất tiếng gọi:

          - Ðứng lại! Ðứng lại!  sa môn kia!

          Ðấng đạo sư bình thản đáp:

          - Này Angulimala! Dù Như Lai đang đi Như Lai đã dừng bước. Còn con, con đã dừng bước hay chưa?

          Angulimala ngạc nhiên thầm nghĩ:

          - Hàng sa môn đầu trọc này không bao giờ nói láo. Vậy mà ông sư này ổng lại nói là ổng đã dừng chân, còn ta thì đang đi. Thế nghĩa là sao?

          Angulimala liền hỏi:

          - Này sa môn! Ông đang đi chính tôi mới là người dừng chân. Sao ông lại nói năng tương phản thế, ông muốn nói gì?

          - Ðúng vậy, này thanh niên! Như Lai đã dừng chân và dừng chân mãi mãi. Như Lai đã khước từ, vứt bỏ không còn hành hung hay gây thương tổn cho một sinh vật nào. Còn con, bàn tay đang đẫm máu của đồng loại. Sao con lại đem sự đau khỗ hãi hùng cho người khác để mưu cầu hạnh phúc cho riêng mình? Vì thế mà ta bảo rằng Như Lai đã dừng còn Angulimala thì đang tiếp tục.

          Angulimala bối rối. Chàng im lặng, lặng lẽ nhìn đấng đạo sư hồi lâu. Thái độ từ ái cùng dung mạo phi phàm của ngài khiến chàng cảm thấy an tâm và lấy lại được sự bình tĩnh khi xưa: “Trước đây còn thơ ấu, ta có nghe thiên hạ đồn đãi rằng sa môn Cồ Ðàm là một bậc giác ngộ. Ngài có một dung nhan sáng rỡ và một giọng nói rất là từ hòa thân ái, có lẽ đây là ngài chăng?

          Angulimala bèn vứt gươm và quỳ gối trước mặt đức Phật, hỏi:

          - Bạch sa môn! Ngài có phải là sa môn Cô Ðàm không? Là con của đức vua Tịnh Phạn?

          - Ðúng vậy, này Angulimala! Con đã vứt bỏ thanh gươm đẫm máu kia, có nghĩa là con đã vứt bỏ con đường lầm lạc cũ, con có cần Như Lai giúp đỡ điều gì không?

          - Bạch sa môn, đã từ lâu, con không hề quỳ lạy một ai, mà ngược lại ai thấy con cũng run rẫy quỳ mọp van xin được tha mạng. Con đường này không ai dám lai vãng một mình, mà thiên hạ thường rủ nhau đi từng đoàn hàng trăm người. Bạch sa môn! Con đã từng nghe rằng có những sinh vật bị khắc phục bằng võ lực, bằng cù móc hay roi vọt. Nhưng con, một con thú hoang đàng cuồng dại, lại được chế ngự bởi một người không gươm dao hay roi vọt.

          - Bạch sa môn! Hình bóng từ ái của người đã khiến con muốn trở về với con đường thuần lương sống yêu thương và giúp đỡ đồng loại như những ngày xa xưa, lúc con chưa điên loạn… Nhưng ai, ai có thể cho phép chở che và giúp đỡ một con người như con – người đã giết chết nghìn nhân mạng?

          - Này thanh niên, trên thế gian này có hai hạng người được xem là thanh tịnh: hạng thứ nhất là người không hề gây tội lỗi, hạng thứ hai là kẻ gây tội nhưng biết ăn năn và không bao giờ tái phạm. Nếu lòng con tha thiết muốn hoàn lương Như Lai sẽ giúp con toại nguyện.

          - Bạch sa môn, con không dám nghi ngờ gì về lòng từ bi bao la của ngài đối với con. Nhưng con đã gây tạo một ác nghiệp mà có lẽ không một ai trên thế gian này dám làm. Làm sao con có thể ước mơ làm đệ tử của sa môn Cù Ðàm, một người mà suốt đời chưa hề làm xúc não bất cứ ai?

          - Này thanh niên! Ví như có một gian phòng tăm tối suốt cả nghìn năm dài. Nếu muốn thắp sáng cho nó, con cần phải đốt bao nhiêu ngọn đèn và mất bao nhiêu lâu để dẹp cho nó tươm tất?

          - Bạch sa môn, bóng tối dù đã ngự trị căn phòng suốt nghìn năm nhưng chỉ cần mỗi một ngọn đèn được thắp lên thì bóng tối sẽ tan ngay, và thời gian để dọn dẹp căn phòng thì tùy thuộc vào khả năng siêng hay nhác của từng người.

          - Cũng vậy, này thanh niên dù con đã sát hại cả nghìn đồng loại, nhưng nếu con thành tâm cải hối, thắp lên ngọn đèn bằng ánh sáng trí huệ của con thì bóng tối ác nghiệp u mê sẽ tan biến ngay. Con vẫn có cơ hội ngộ đạo như bao nhiêu người khác. Ðó là điều mà Như Lai xác quyết với con.

          Qua mẫu chuyện trên, chúng ta có thể thấy đạo Phật có khả năng giúp người cải tà quy chánh, từ một con người xấu xa gây hại cho mọi người trở thành một người lương thiện có ích cho xã hội.

          Với lòng từ bi và trí tuệ  Đức Phật không thể nghĩ bàn. Theo bước chân hoằng pháp của Đức Phật, những người đệ tử Ngài vẫn luôn tinh tấn mang ánh sáng trí tuệ, ánh sáng từ bi đến những nơi tối tăm để người mắt sáng có thể thấy rõ cuộc đời.

          Người thầy thế gian, thì cho chúng ta kiến thức, kỹ năng, kỹ thuật,… để có được một công việc tốt, ổng định cuộc sống. Còn bậc xuất gia là những vị thầy tâm linh, hướng dẫn mọi người trên con đường tu tập, làm chủ tâm mình, làm một người thiện, người có giá trị đạo đức trong xã hội, xa hơn là giác ngộ và giải thoát khỏi cuộc đời giả tạm này.

          Thật ra, cái ăn, cái mặc rất cần thiết cho nhân loại. Chính nhờ thực phẩm, y phục, dược liệu, tiện nghi, học hành, gải trí,… mà con người ngàng càng vinh hoa tú lệ, xã hội ngày một phát triển văn minh. Nhưng những nét hòa hoa diễm kiều bên ngoài mà không có mầm móng giá trị đạo đức hay động cơ từ thiện thúc đẩy bên trong thì dễ gây tai họa cho nhân quần xã hội. Khi ấy, giá trị đạo đức rất cần cho sự tồn tại của nhân loại.

          Với sứ mạng ấy, hàng xuất gia chúng ta cần tiến tu để hướng dẫn mọi người đến với đạo, đến với những giá trị tốt đẹp, chân thật. Bởi chỉ có những con người thoát ra đời sống thế tục, không bị sự cám dỗ của thế gian tri  phối mới đủ sức dẫn dắt chúng sanh. Nói đến đây, tất cả mọi người đều có thể nhận rõ vai trò và trách nhiệm không hề nhỏ của hàng ngũ xuất gia. Với lòng thương yêu muôn loài, học theo hạnh Phật, người xuất gia cần chỉ dẫn cho người dần tránh xa những tư tưởng sai lệch và mê tín, biết được việc nào nên và không nên làm để không bị nhân quả chi phối, cần đi đầu trong việc kêu gọi, khuyên góp từ thiện, giúp đỡ đồng bào khi xảy ra thiên tai, dịch bệnh,… không được chỉ nhất nhất cái đích trước mắt là giả thoát sinh tử mà ngó lơ những nghịch cản xảy ra trong hiện tại.

          Chúng ta thử hình dung một xã hội nếu thiếu đi hình bóng của những bậc xuất gia hay nói cách khác là thiếu những giá trị đạo đức tốt đẹp sẽ như thế nào?

          Các nhà kinh doanh, hoạt động mà gian dối thì thưởng nổi máu xan tham, đàu cơ trục lợi, tác hại đến nền kinh tế của quốc gia; Lãnh đạo quân sự mà thiếu đạo đức, đức nhẫn thì chỉ biết thí mạng quân dân, khó xây dựng được một lực lượng vũ trang trung thành với chính nghĩa; Khoa học mà tách rời đạo đức và lợi ích con người lên trên thì nguy to, chắc chắn sẽ gieo mầm độc hại, gây đau thương tang tóc cho vạn loài hữu tình, như một nhà bác học người Pháp đã nói: “Khoa học mà thiếu lương tâm thì chỉ hủy hoại linh hồn”.

          Tóm lại, vai trò và trách nhiệm của người xuất gia trong bối cảnh hiện nay khi mà giá trị vật chất luôn chạy trước giá trị tinh thần là rất cần thiết. Hình ảnh những con người sống đời sống thanh bần, đạm bạc vật chất nhưng lại giàu có về giá trị tinh thần, giá trị tâm linh luôn mở rộng cánh cửa chùa, cánh cửa của từ bi và trí tuệ để đón những đứa con “cùng tử bỏ cha đi tha phương mà cầu ăn mặt…” như trong kinh Pháp Hoa thí dụ vậy, mà không biết gia đình của mình giàu có. Tức ngôi nhà tâm linh là một kho tàng vô giá đáng quý dành cho tất cả mọi người. ngôi nhà ấy luôn ngự sẵn trong mỗi chúng ta chỉ chờ chúng ta quay về mà kế thừa.

         

                                                                                      TRUNG MINH